Waarom ‘bemiddeling’ de enige manier is om erkenning te geven en te krijgen

Bij aanvang van het proces tegen Bart De Pauw na klachten over grensoverschrijdend gedrag zei ik het al: dit wordt een lang aanslepend en pijnlijk verhaal. Drie jaar later heb ik helaas gelijk gekregen. Alle betrokkenen lijden nog steeds. Terwijl dat helemaal niet had gehoeven. Crisissen houden kansen in tot herverbinding, tot ontmoeting met zichzelf en de ander. Die kans wordt echter maar zelden gegrepen.

Wanneer mensen worden geconfronteerd met de stress van conflicten, pesterijen of grensoverschrijdend gedrag, stappen ze naariemand van wie ze de oplossing verwachten: de vakbond, de dokter, de preventieadviseur pyschosociale aspecten, een advocaat, het gerecht. Formele klachtprocedures worden opgezet.

Juridische maatregelen brengen echter een bepaald jargon mee, begrippen alsschuld, boete, slachtoffer, dader, straf. Dit jargon versterkt de houding van ‘vechten tégen’, waardoor mensen in een vicieuze cirkel van escalatie belanden. Een cirkel die gemakkelijk jaren kan duren.

Extra pijnlijk in dit geval: noch Bart De Pauw, noch de vrouwen die zich door hem benadeeld voelden, wilden een proces. De dames wilden voornamelijk dat zijn gedrag stopte. Ze stonden open voor bemiddeling. Die is er echter nooit gekomen. Hoe komt dat?

Hoe kwam het tot een rechtszaak?

Als we er nuchter over nadenken, weten we wel dat verbroken verbindingen, relationele situaties waarin mensen uit elkaar zijn gedreven, nooit hersteld zullen worden door een strijd. Vechten zorgt er alleen maar voor dat de situatie verder escaleert. Dat beseften de betrokkenen in dit geval ook. Wilden de vrouwen dat Bart gestraft zou worden met ontslag? Nee, ze wilden alleen dat zijn gedrag stopte. Wilde Bart per se kunnen bewijzen dat de dames flauwekul verkochten en dat ze helemaal geen reden hadden om zich benadeeld te voelen? Nee.

Hoe is het dan tot een rechtszaak gekomen, als geen van beide partijen die wilde? Twee grote factoren speelden daarin mee: algemene onbekendheid met het beroep mediator, eneen schrijnend gebrek aan een wetgevend kader voor mediation.

De cruciale denkfout

Ik heb het verloop van deze zaak in de media gevolgd en las hoe de vrouwen uitdrukkelijk zeiden dat ze openstonden voor bemiddeling. Het was het gerecht zelf dat besloot om een onderzoek in te stellen, naar aanleiding van het filmpje dat Bart De Pauw in de media verspreidde, na zijn ontslag door de VRT.

De vrouwen zijn na dit onderzoek het dossier op de rechtbank gaan inkijken. Hun conclusie: ‘Het enige wat we willen is erkenning, maar als we dereflecties van Bart De Pauw zien, dan is duidelijk dat hij toch geen schuld zal bekennen.’ Optie bemiddeling werd op dat moment door hen afgesloten. Hier vond echter een cruciale denkfout plaats. Immers: als Bart De Pauw op dat moment al klaar was geweest om schuld te bekennen, was er helemaal geen mediation nodig!

Bemiddeling is geen soft gesprekje rond de tafel. Het is een intensief proces dat dankzij de tussenkomst van een professional een intern erkenningsproces op gang brengt. Het creëert besef waar dat er voorheen niet was. Onbekendheid met het gegeven mediation heeft er dus voor gezorgd dat er is gegrepen naar de constructie die diep in onze cultuur zitten ingebed: iemand is iets aangedaan – er moet bestraft worden – er worden juridische stappen gezet.

De verantwoordelijkheid van de wetgever

Conflicten zijn relationele kwesties. Daar onderzoeken rond gaan doen die veel tijd, energie en geld kosten, en de partijen nog verder van elkaar verwijderen… Kan dat de bedoeling zijn? Kijk naar het lijden van de betrokkenen in deze zaak, nu nog, jaren later.

Er moet een attitudeverandering komen. Conflicten kunnen aangegrepen worden, niet om te vechten tégen, maar om vragen te stellen: ‘Wat maakt dat de ander zich benadeeld voelt?’ (Bart De Pauw) ‘Hoe kan ik beter inspelen op situaties waarbij de ander, die mijn baas is, macht uitoefent op mij?’ (de betrokken dames)

Wanneer iemand in een emotioneel zwaarbeladen situatie zit, dan is het begrijpelijk en normaal dat hij niet zelf kan reflecteren op die manier. Hij wordt op zo’n moment gegijzeld door emoties, die een muur opwerpen. De bemiddelaar is de aangewezen persoon om die muur te doorbreken: niet in een rechtbank, maar in een informele setting. Ook al gaat het om het bespreekbaar maken van heel moeilijke, zware kwesties, toch kan dit een ontmoetingsgesprek zijn. Dat is de kunst van het bemiddelen, daarvoor is de mediator opgeleid.

Mensen hebben echter helaas geen idee van wat de mediator voor hen kan doen. Onze hele cultuur moedigt hen aan om de strijd aan te gaan, juridische procedures aan te spannen. De wetgever biedt geen alternatieven. Daar ligt een enorme, gemiste kans, om mensen veel lijden, verdriet, energie, geld en tijd te besparen.

De rechtbank zou van de mediator het eerste aanspreekpunt moeten maken voor elk conflict in een relationele sfeer. Pesterijen, grensoverschrijdend gedrag, conflicten, geëscaleerde meningsverschillen: het is nooit te erg of te zwaar voor bemiddeling. Mediators zijn geen softies. Mediation is een zware mentale taak: mensen transformeren van klachten naar hun eigen kracht, hen helpen om te leren uit crisissen en hun leven te verbeteren.

Waarom krijgt mediation geen ruimte?

Mediator is een onbekend beroep. Ik probeer daar verandering in te brengen door mij outreachendop te stellen. Ook in dit geval heb ik contact opgenomen met de VRT, en met de advocaat van de dames. Bemiddeling is niet alleen laagdrempelig – je hoeft maar de telefoon op te pakken om een mediator te bereiken die meteen voor je aan de slag kan – maar ook discreet. Niemand hoeft in de media bekend te worden, alles kan plaatsvinden achter gesloten deuren. Ik kreeg jammer genoeg geen respons op mijn voorstellen.

Hoe komt het dat deze mensen niet naar een mediator zijn gestapt?
Twee grote redenen:

• Het gebrek aan een wetgevend kader, waardoor de rechtbank niets initieert in de richting
  van mediation.
• Bijgevolg zijn mediators onbekend. Werkgevers, managers, personeelsverantwoordelijken
  hebben geen weet van de bemiddelaar als onafhankelijke instantie. Mensen weten niet wat
  de bemiddelaar voor hen kan doen.Ze geloven niet dat bemiddeling tot snelle, duurzame
  oplossingen leidt, en vlot beschikbaar is.

Daarnaast spelen menselijke factoren mee, die ervoor zorgen dat mensen niet op eigen houtje, los van een por in de goede richting van de wetgever, op zoek gaan naar mediation:

• Mensen voelen schaamte en angst. Iemand heeft hen benadeeld… moeten ze daar de
  confrontatie mee aangaan? Net deze emoties transformeert de mediator echter naar contact
  en hernieuwde kracht.
• Onze welvaartscultuur. We zijn gewend oplossingen van buitenaf te krijgen, wat voor een
  psychische verzwakking heeft gezorgd.We zijn niet meer gewend om mee
  verantwoordelijkheid op te nemen, creatief om te gaan met moeilijkheden en ze te
  doorploeteren. Ironisch genoeg is de oplossing die we nu aangrijpen (de juridische
  procedure) veel zwaarder en moeilijker dan de korte pijn van een mediation.
• We hebben het moeilijk om onze eigen attitude en ons eigen gedrag in vraag te stellen.

De mediator: eerste en laatste aanspreekpunt

Bart, dames, weet: de mediator is een toegankelijke coach, een eerste en laatste aanspreekpunt. Hij kan je doorheen een dynamisch, creatief bewustzijnsproces loodsen,en jullie met elkaar in dialoog brengen. Al van bij het begin ontstaat hierdoor opluchting.

Daarna kan er begrip op gang komen, contact, herstel van verbinding met jezelf en met het ware zijn van de ander. Uiteindelijk komt er inzicht in hoe je elkaar hebt beïnvloed. Je wordt conflict-wijzer. Dat is de meerwaarde van mediation: niet alleen verzoening, maar ook groei als mens, in attitude, in bewustzijn. Je komt tot het besef dat je een enorme kracht in je hebt om negatieve dingen uit te buiten en om te zetten naar iets nieuws. In je eentje is dit heel moeilijk en blijven partijen aan twee kanten van de muur staan. Je hebt iemand in het midden nodig om die te doorbreken: de mediator.

Christine Vancouillie – Erkend mediator in werkrelaties

www.mediationlink.be
T. 0483053129
Email: christine.vancouillie@outlook.com of christine@mediationlink.be